Onze Tine is dood. Tine Walberg was vanaf begin 2000 tot 2017 een bevlogen, kritische en enthousiaste vrijwilliger van onze Stichting Westelijk Tuinbouwgebied. Tine zette zich met hart en ziel in voor het behoud en de openheid van het Westelijk Tuinbouw Gebied. En voor het reilen en zeilen van onze stichting. Daarin was ze heel uitgesproken en standvastig.
Ze was de drijvende kracht achter twee goed bezochte jubileumtentoonstellingen. Ze was contactpersoon met afdeling Handhaving en onderhield mede de website. Nadat ze de stichting verlaten had schreef ze nog mee aan de verhalen op onze website, bracht folders rond, dacht mee over de ontwikkelingen in het gebied en bleef zeer betrokken bij het Westelijk Tuinbouwgebied Haarlem.
Deze droge opsomming van feiten doet nauwelijks recht aan wat ze voor het WTG en voor ons heeft betekend. Ze was een fijne en aardige collega, kritisch maar ook stimulerend. Je kon altijd op haarrekenen. We zullen haar niet vergeten.
Woensdagavond 30 november was het zover, de vriendenavond van de Stichting Tuin van Haarlem. Ongeveer 80 vrienden en genodigden hadden zich verzameld in de voetbalkantine van Alliance. Voorzitter Kees Hulsman opende de vergadering, waarin hij terugblikte op de geschiedenis van de Stichting die ongeveer 25 jaar bestaat. De avond staat in het teken van nieuwe plannen voor de ontwikkeling van het Westelijk Tuinbouwgebied. Jeroen van Herk, programmamanager van het Nationaal Park Zuid-Kennemerland onderzoekt in opdracht van meerdere partijen (Provincie NH, Gemeente Bloemendaal, Haarlem, PWN, hoogheemraadschap Rijnland, Staatsbosbeheer, Nationaal Park Zuid-Kennemerland naar verbetering van het Westelijk Tuinbouwgebied. Dit gebied is een strandvlakte tussen duinen en de stad. De voorzitter geeft aan bij de start van de uitleg dat de Stichting van oudsher ijvert voor, hoe meer natuur hoe beter, niet te veel recreatiedruk, stop met landbouwgif en hou het gebied open.
Jeroen van Herk spreekt de aanwezigen toe
Jeroen heeft eerst een grote inventarisatie gedaan bij allerlei belanghebbenden in het gebied, zoals ondernemers, tuinders, de Stichting Tuin van Haarlem, de hondenuitlaat service en nog vele anderen. Wat zijn hun belangen en wat willen zij. Dat heeft een grote aantal wensen opgeleverd, zowel op het gebied van recreatie, tuinbouw, natuurontwikkeling en andere zaken. Echter ook het vergroten van de watercapaciteit, versterken van biodiversiteit en het verhogen van de waterkwaliteit. Allemaal zaken die ook vanuit de overheid ondersteund worden. Er zijn echter ook belangrijke schuurpunten. Op welke tuinbouw gaan we ons richten, hoeveel recreatiedruk kan het gebied aan, waar komen de ommetjes. Vragen uit de zaal komen er ook, bv kan er ook iets gedaan worden voor kanovaarders. Of, hoe zeker is het dat er geen woningbouw komt. Kan er iets gedaan worden aan de lichtverspreiding van het tennispark. Sommige vragen worden meegenomen door Jeroen naar de opdrachtgevers. Woningbouw is duidelijk, er komt geen woningbouw, daar is de politiek eensgezind in. Het gebied is te uniek om te bebouwen, zeker als we al weten dat Haarlem de derde versteende stad van Nederland is. De schuurpunten worden verder besproken, want deze inventarisatie door Jeroen moet leiden tot echte planvorming waarin waarschijnlijk de gemeente Haarlem het voortouw gaat nemen.
Marco laat zien wat er in het water leeft
Natuuronderzoeker Marco van Wieringen laat in zijn presentatie zien wat voor moois er allemaal al te zien is in het gebied. Marco richt zich voornamelijk op wat er zwemt, vliegt en kruipt langs de slootjes in het Westelijk Tuinbouwgebied. Het zijn schitterende foto’s die grote bewondering oogsten. Zwanenmosselen maar ook kreeften, van alles passeert de revue.
De bijeenkomst wordt afgesloten met een oproep tot meer donateurs, want de Stichting wil graag tot minimaal 1000 donateurs groeien zodat er nog meer invloed uitgeoefend kan worden. Na afloop is het gezellig napraten en de Stichting krijgt het advies, organiseer meer zulke avonden, want zo wordt de hele omgeving erbij betrokken.
Zaterdag 5 november 2022 stond weer in het teken van onze jaarlijkse Duinvlietsbos-meewerkdag. Viertien liefhebbers, vrienden en werkgroepsleden, verzamelden zich rond 10 uur op het honden uitlaatveldje, werden door onze rondleider George getrakteerd op koek en door boswachter Rien voorzien van koffie. Na de briefing door Rien werden de handen uit de mouwen gestoken. Om een uur of 3 waren het bamboebos en de braamstruiken gedecimeerd, de paden met boomstammetjes gemarkeerd en was de duinrel weer leeg geharkt. De lunch bestond uit heerlijke belegde broodjes, die door werkgroepslid Martijn waren verzorgd. Ondertussen werden door Rien allerlei wetenswaardigheden over het Duinvlietsbos verteld. Wat was het een klus en wat hebben we geluk gehad met het weer, droog en een prima temperatuur; eigenlijk te warm voor de tijd van het jaar, zou de weerman zeggen. Het was intensieve, maar zeer geslaagde werkdag. Rien was trots op ons en bedankte ons voor de inzet middels een flinke zak Kruidenthee uit de natuur. Ook volgend jaar oktober sturen we al onze vrienden weer een uitnodiging en zullen er ongetwijfeld andere noodzakelijke werkzaamheden op ons staan te wachten.
“Gebiedsontwikkeling in het Westelijk Tuinbouwgebied Haarlem”
‘Nu investeren in natuur…….
Dat is zekerheid voor de toekomst’
Beste vriend van onze stichting, Op woensdag 30 november hebben we na een lange (corona)tijd weer een informatieavond voor vrienden en genodigden georganiseerd, met deze keer als thema“Gebiedsontwikkeling in het Westelijk Tuinbouwgebied Haarlem”.
WAT Nationaal Park Zuid Kennemerland stelt een nieuw plan op voor de ontwikkeling van het Westelijk Tuinbouwgebied Haarlem, zodat er meer ruimte komt voor natuur en recreatie.
WIE ProjectleiderJeroen van Herkzal met schetsen de plannen voor de gebiedsontwikkeling toelichten. Natuuronderzoeker-waterMarco van Wieringenzal foto’s laten zien en vertellen over alles wat er zwemt in, vliegt boven en kruipt langs de slootjes in het Westelijk Tuinbouw Gebied.
WAAR De vriendenavond vindt plaats in de kantine van voetbalvereniging Alliance, Zeedistelweg 2 te Haarlem en is gratis toegankelijk:
inloopmet koffie of thee om 19.30 uur
start presentaties om 20.00 uur, einde om 21.30 uur
daarna kunnen we tot 22:00 uur onder het genot van een drankje nog wat napraten
AANMELDEN SVP
Graag voor 25 november aanmelden via
. Enkele dagen voor de bijeenkomst ontvangt u nog een bevestiging.
Meldt u bijtijds aan, want het aantal plaatsen is beperkt! Meer info, ga naar de startpagina website
Het noodlot – in de vorm van Corona – heeft toegeslagen. De presentator van het Nationaal Park heeft zich per vanochtend ziek gemeld. De bijeenkomst van 5 oktober gaat daarom niet door. Heel spijtig maar dit is overmacht. Wi komen zo spoedig mogelijk terug met een nieuwe datum.
Gezien het grote aantal aanmeldingen voor deze woensdag, zal dat wederom op een woensdag plaats vinden. U ontvangt hiervoor een nieuwe uitnodiging.
Het blijkt dat het overleg tussen Stichting Behoud Erfgoed Kennemerland en Stichting Natuurbelang Nederland met Staatsbosbeheer op 15 juli een teleurstellende uitkomst had. Staatsbosbeheer weigerde opening van zaken te geven over licht, geluid, overlast voor vleermuizen. Verder was er geen natuurtest uitgevoerd door Staatsbosbeheer. Daarom werd besloten een petitie op te stellen tegen movies at Elswout.
En besloot onze stichting deze te steunen en ook onze vrienden hierover te informeren. Wij kunnen ons voorstellen dat niet al onze vrienden onze mening hierover delen. Enig effect heeft de petitie wel gehad, daar het voornemen voor optreden van een diskjockey is afgeblazen.
Van een deelnemer aan dit evenement hoorde wij dat de vleermuizen tijdens de filmvertoning om zijn hoofd vlogen. Waaruit wij concluderen dat het licht zeker invloed had op deze dieren.
Kleinschalige evenementen als dit kunnen een precedent scheppen voor mogelijke grotere evenementen op Elswout. Zoals het gerucht dat Staatsbosbeheer in 2023 een groots festival op Elswout wil organiseren.
Het begon zo positief dit jaar: 3 jongen in het ooievaarsnest, meermalen gespot door de fotograaf Willem van Roon en vele anderen. Ze kregen veel belangstelling vanuit de buurt en van voorbijgangers. De ouders wisselden elkaar af op het nest en bij het zoeken naar voedsel. De hele buurt leefde mee en wisselde berichten uit via Facebook. Het werd nat en kouder en er bleef maar één van de ouders over om de jongen warm te houden en van voedsel te voorzien. Dat ging niet goed! Ongeveer 9 juni waren het nog drie kuikens, 11 juni kwam er het bericht dat er nog maar één jong zou zijn. Dat was al best groot en goed zichtbaar als hij zijn vleugels aan het trainen was. We hoopten dat het oudste jong zou overleven maar na vele dagen waarop het niet meer te zien was, moesten we teleurgesteld toegeven dat het ‘ons’ ooievaarspaar ook dit jaar niet gelukt was jongen groot te brengen. We hopen volgend jaar op meer succes.
Ons ooievaarspaar heeft een kleintje, waarvan we niet weten of het een jongen of een meisje is. Ook is nog niet bekend of er nog broertjes en/of zusjes bij zijn. Op dit moment zit de kleine diep weggedoken in het nest, heel af en toe is een glimp van het koppie te zien.
Ooievaars hebben maar 1 legsel per jaar. Gewoonlijk bestaat dat uit 4 eieren, die 33 tot 34 dagen na het leggen asynchroon uitkomen. Beide ouders broeden om beurten de eieren en voeden beide de jongen. De jongen verlaten 2 tot 3 maanden na het uitkomen het nest en worden hierna nog 7 tot 20 dagen gevoed door de ouders.
Hopelijk zien we binnenkort meer snaveltjes omhoogkomen……
Vanaf 9 mei starten de werkzaamheden aan de Vlaamse weg. Het straatwerk is gereed voor de start van de bouwvak op 1 augustus. Gewerkt wordt vanaf de Dekatuin richting de Westelijke Randweg. Het vrachtverkeer naar bedrijven op de Marcelisvaartpad wordt omgeleid via Zijlweg, Ramplaan en Leendert Meeszstraat voor een periode van drie maanden.
Na het broedseizoen (ca. half augustus) worden nog 8 oude populieren gekapt. Op basis van de slechte staat van de zeventien gekapte populieren in november, is er meer onderzoek gedaan naar de andere acht oude populieren. Het resultaat is dat deze acht ook gekapt worden. In het plantseizoen, die start in oktober/november, wordt de nieuwe bomenstructuur langs de Vlaamse weg aangeplant.
Het gehele werk is voor het eind van het jaar klaar.
Binnenkort verschijnt de historische biografie* De Borski’s, die zich voor een belangrijk deel afspeelt in het gebied van de Tuin van Haarlem en aangrenzende gebieden.
Vooraankondiging.
Voor alle duidelijkheid wil het bestuur van de Stichting Tuin van Haarlem onderstrepen dat wij onze website niet gebruiken voor commerciële doeleinden.
Gezien de grote invloed die de Borski’s hebben gehad op onze omgeving – ook vaak onderstreept bij veel rondleidingen in Elswout die onze vrienden hebben gevolgd – menen we dat in dit geval een uitzondering op zijn plaats is.
De publieksprijs is € 29,50. De prijs voor de vrienden van de Tuin van Haarlem is echter € 26,50, (inclusief verzendkosten).
De uitvoering van het boek is gebonden, 400 pag. full colour, met veel illustraties.
DE BORSKI’S
Één hechte familie
De Amsterdamse families Borski en Van der Vliet waren sterk verwant aan elkaar. Met hun machtige landgoederen en enorme grondbezit heersten zij van generatie op generatie ruim anderhalve eeuw over Bloemendaal, Overveen, Elswout en Aerdenhout.
Hun hofsteden en equipages zijn vermaard. Grond, vermogen en bestuurlijke functies is wat voor hen telt. Standbeelden of adellijke titels begeren ze niet. Al zijn ze wel on speaking terms met prinsen en koningen.
In Amsterdam doen ze hun zaken en bezitten riante woonhuizen aan de mooiste grachten. Ze zijn ondernemend, ambitieus en vol initiatief. Ze bekleden invloedrijke functies in tal van Amsterdamse ondernemingen, organisaties en sociëteiten.
Het zijn kosmopolieten. Ze spreken hun talen. Ze zijn reislustig en internationaal georiënteerd. Maar altijd geven ze de voorkeur aan het leven op hun landgoederen.
De Borski’s worden vermogend met de handel in geld en waardepapieren.
Ze verrijken hun hofsteden met fraaie huizen en landschapstuinen en bezitten oneindige duingebieden. Ze steunen kunstenaars, zijn actief in de politiek en als sport- en spoorwegpioniers, nemen deel aan de Olympische spelen, bedrijven liefdadigheid.
Zakelijk trekken de Borski’s en de Van der Vlieten samen op in tal van besturen, commissariaten en deelnemingen in bedrijven. Door hun onderlinge huwelijken vormen de Borski’s en de Van der Vlieten en hun nazaten een hecht gezelschap. En delen de smart van de vele familiedrama’s, die zich afspelen.
In de rand van het levensverhaal van de Borski’s en de Van der Vlieten figureren ook nog opmerkelijke persoonlijkheden, zoals het echtpaar Mulisch, Gerard Heineken, prins Hendrik, Anton Mussert en de machtige Rutger Jan graaf Schimmelpenninck.
Het is voor het eerst dat de samenhang tussen de hectische levens van de Borski’s, de Van der Vlieten en hun nazaten, hun huwelijksperikelen, hun zakelijke vervlechtingen en societyleven in Amsterdam, hun actieve buitenleven op hun landgoederen in Overveen en Bloemendaal en hun ondernemingsdrang zo compleet, persoonlijk en rijk geïllustreerd in beeld is gebracht in deze zeer verzorgde, gebonden full colour uitgave met 460 afbeeldingen.
‘De Borski’s’ is geen roman, noch een wetenschappelijke uitgave. De auteur beoogt met deze familiesaga een waarheidsgetrouw beeld te geven van het zakelijke- en landgoedleven van twee met elkaar verbonden families, die het karakter van het huidige Bloemendaal en Overveen hebben bepaald.
Ze waren beeldbepalend in het Amsterdamse zaken- en societyleven. Ze waren sterk betrokken bij de oprichting van tal van instituten, van de Nederlandsche Bank, de Nederlandsche Handel-Maatschappij, de eerste duinwatermaatschappijen, de eerste spoorwegmaatschappijen, het Concertgebouw, de oudste, nog bestaande Amsterdamse sociëteit ‘Onder Ons’.
Wat boeit is dat hun verleden in Amsterdam en Bloemendaal nog zo tastbaar aanwezig is.
Samen met deze twee organisaties hebben wij gereageerd op de geschetste plannen van de Dekatuin om het kerstbomenterrein te veranderen in een fraaier landschap. In een bijeenkomst van Dreefbeheer (de vastgoedpoot van de Dekatuin) zijn de plannen toegelicht. De bijeenkomst verliep in een ongedwongen sfeer. Vooral de plannen over dag-horeca, de toename van parkeerdruk en het biologisch telen van producten op het kerstbomenterrein zijn nog onderwerp van gesprek. Niets is nog definitief, maar we houden het in de gaten voor u.
We hebben grondmonsters laten nemen om te controleren of er ongewenste gif residuen van de bloementeelt in het Ramplaankwartier zitten. De monsters zijn genomen bij Duinvliet en bij de Leendert Meeszstraat langs het bloembollenveld. Het resultaat valt mee. In de berm van de straat en bij Duinvliet zijn weinig sporen gevonden die onze volksgezondheid direct bedreigen. Wel adviseert het adviesbureau ons om in de zomer nog een plant controle uit te voeren.
Het betekent dat plantenresten de beste indicator zijn om te onderzoeken op bestrijdingsmiddelen. Want uiteindelijk willen we het hele Westelijk Tuinbouwgebied vrij van chemische bestrijdingsmiddelen hebben en elke kweker overtuigen dat kweken ook zonder deze middelen mogelijk is,
Een bewerking van een artikel dat op 19 januari 2022 is verschenen in de ‘Macrofaunanieuwsmail’.
Langs de afgegraven strandwal in de binnenduinrand bij Haarlem zijn diverse watergangen die de kwel uit het duinmassief afvoeren naar de hoofdwatergang in het oosten van de oude strandvlakte, de Houtvaart. Een van die watergangen is een duinrel, gelegen langs de zuidoostelijke rand van het Duinvlietbos, een Natura2000-gebied, wat deel uitmaakt van het Nationaal Park Zuid-Kennemerland
Vanwege de hoge ecologische potenties van de jaarrond stromende duinrel heeft adviesbureau Natuurlijke Zaken, in opdracht van de gemeente Haarlem, het afgelopen jaar een advies opgesteld voor het uitvoeren van achterstallig onderhoud en het vergroten van het brongebied. De auteurs van dit artikel hebben hiervoor de macrofauna in de duinrel bemonsterd.
Macrofauna zijn alle ongewervelde dieren die met het blote oog zijn te onderscheiden.
Duinvliet
De duinrel stroomt voor het grootste deel door bos, waardoor de zandbodem is bedekt met een 10 tot 60 cm dikke laag verteerd blad en takken (detritus). Op sommige plekken is deze laag vermengd met zand en vormt zand de bedding van de stroom. Onder in de detritus-/sliblaag is op alle locaties in de duinrel een sterke ijzergeur waar te nemen en geen rotting. IJzergeur wijst op oxidatie en neerslaan van ijzer in uittredend kwelwater, waarin dit ijzer van nature is opgelost.
Hartger Griffioen, duinrel met steile helling naar het Duinvlietbos
De vele detritus in de duinrel zorgt voor een hoge afbraak van organische stof, waardoor veel voedingsstoffen vrijkomen. Verder stroomafwaarts, maar ook in de duinrel is jaarrond veel klein kroos te vinden. De samenstelling van de macrofauna wordt ook door de detritus bepaald. Zo zijn het talrijkst aanwezig waterpissebedden, vlokreeften en borstelwormen.
De duinrel wordt langs grote delen van de loop jaarrond gevoed met kalkrijke kwel, afkomstig van vooral de oostzijde van het terrein, waar de strandwal is afgegraven voor de tuinbouw en bollenteelt en wat nu een woonwijk is. Er zijn dan ook vele voor een duinrel typerende soorten aanwezig. Het totaal aantal gevonden soorten in de duinrel loopt tegen de negentig. Dit is voor een duinrel een hoog aantal, maar het resultaat van vele bemonsteringen gedurende eind 2020 en 2021, waardoor een vrij compleet beeld is verkregen van de soortenrijkdom.
In het Natura 2000-gebied Zuid-Kennemerland liggen veel verschillende landschappen. Van 5000 jaar oude strandwallen en jonge binnenduinen tot bossen en landgoederen. Die natuur maakt het gebied bijzonder en geliefd. Om dat voor de toekomst veilig te stellen en de natuur te versterken is in 2021 gestart met een gebiedsaanpak voor deze regio. De provincie wil daar de komende jaren inwoners, ondernemers en organisaties uit het gebied bij betrekken.
Binnenkort mogen wij als beschermvrouw van Westelijk Tuinbouw Gebied onze visie op herstel van het landschap in deelgebied Zuid (het gebied grenzend aan Duinvliet) komen toelichten bij de gedeputeerde van de provincie. Ter voorbereiding van de discussie hebben wij gesproken met de Stichting Santpoort, ook onderdeel van de binnenduinrand en met de Stichting Mooi Binnenveld te Arnhem.
De laatstgenoemde stichting heeft natuurgrond van de provincie gekocht en samen met vrijwilligers, boeren en door professioneel beheer dit landschap tot mooie natuur gemaakt waar binnen een paar jaar een landschap van orchideeën, talloze vlinders en vogels is ontstaan.
We zijn verheugd dat de provincie, na een lange weg van voorbereiding, serieus werk gaat maken van de natuur in een van de laatste groene gebieden van Haarlem. Hoe de samenwerking met de provincie eruit gaat zien, dat weten we nog niet. Wat we wel weten, is dat enthousiasme en gedrevenheid van omwonenden, samen met de deskundigen, deuren verder opent, zodat we onze missie, een nat open weidelandschap met veel natuur en wandelpaden verder kunnen verwezenlijken. De boodschap van Stichting Santpoort en Stichting Mooi Binnenveld is dan ook, werk samen waar het kan maar vergeet je eigen ideaal niet.
We zijn in beroep gegaan bij de Raad van State tegen het besluit van het College van B&W van Bloemendaal. Recent hebben we daar toegelicht waarom de bouw van een tweede woonhuis geen goed idee is. Het plan is ondeugdelijk, niet rechtsgeldig volgens het eigen bestemmingsplan van de gemeente Bloemendaal en het tast de historische omgeving aan. De inwerkingtreding van het plan voor de bouw van een tweede woonhuis is geschorst tot de uitspraak over een bodemprocedure in deze zaak. Dat is goed nieuws. Het betekent dat er niet met de bouw mag worden begonnen totdat de rechter alle zaken goed heeft afgewogen.
Het bestemmingsplan in zijn huidige vorm gaat verdwijnen. De nieuwe minister van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening Hugo de Jonge wil dat de Omgevingswet waarin bestemmingsplannen overgezet worden naar omgevingsplannen op 1 januari 2023 ingaat. In januari van dit jaar is de omgevingsvisie door de gemeenteraad van Haarlem aangenomen. Deze visie bepaalt hoe de contouren van het nieuwe omgevingsplan er uit gaat zien. In deze visie staat het luid en duidelijk; het Westelijk Tuinbouwgebied is de groene zoom van Haarlem. Dat is een goed streven, want het gebied moet open en groen blijven, dat is onze missie en daarvoor blijven we vechten.
In mei 2020 is een motie aangenomen door de gemeenteraad van Haarlem om in de ontwikkelstrategie van de Zijlweg met een strategisch plan te komen om de ecologische waarden en biodiversiteit van het Westelijk Tuinbouwgebied en de spoorzone driehoek te versterken. Helaas is deze motie nog geen praktijk geworden. Tot op heden is er nog geen plan gemaakt om hier daadwerkelijk invulling aan te geven. Wel is er een schets maar er is nog geen plan.
Binnenkort wordt er een nieuwe gemeenteraad gekozen. Fris elan kan helpen om alsnog deze motie uit te voeren. We stellen onze deskundigheid beschikbaar.
Een van onze vrienden vroeg zich naar aanleiding van een artikel in dagblad Trouw af hoe het in het Westelijk Tuinbouwgebied (WTG) staat met het gebruik van gif voor de bloementeelt. Het is een prachtig gezicht in het voorjaar en de zomer, de bloemenvelden in het zuidelijk deel van het WTG.
Maar…. er hangt wel een prijskaartje aan! Onderzoek van onderzoeksbureau Meten = Weten wijst uit dat de grond in en rondom (voormalige) tuinbouwgrond bijna altijd gif-bestanddelen bevat.
Stichting Tuin van Haarlem heeft onlangs grondmonsters laten nemen door Meten=Weten om een indruk te krijgen van de mate van verontreiniging door landbouwgif in het gebied. Deze grondmonsters zijn genomen in de Leendert Meesstraat en aan de oost rand van het Duinvlietbos.De resultaten zullen over een aantal weken bekend zijn.
En zo kregen we eind van het jaar nog goed nieuws van de provincie. In een brief die bij vele omwonenden van het gebied op de mat viel, geeft de provincie aan dat ze serieus werk gaat maken van de natuur in Zuid-Kennemerland. Het plan moet in 2027 afgerond zijn. De afgelopen jaren hebben we hier regelmatig met de provincie over gesproken en het gaat nu de echte voorbereidingsfase in.
Legenda
Natuurnetwerk provincie
Deze maatregelen hebben ook invloed op de gebieden rond Natura2000-gebieden, zoals het Westelijk Tuinbouwgebied. Dat leidt hier tot herstel van de dieren, planten en insectensoorten, versterking van het open landschap, verbetering recreatiemogelijkheden en de aanleg van een klimaatbestendig watersysteem om droge maar ook natte perioden te kunnen opvangen.
Het Natuurnetwerk Nederland (NNN), dat aan zuid en westkant (onderdeel is van het NNN is geen onderdeel van het WTG, maar andersom wel) grenst aan het Westelijk Tuinbouwgebied, wordt afgerond. Op deze manier worden (potentiele) natuurgebieden beschermd.
De uitstoot van stikstof door verkeer en industrie en uit dierlijke mest (ammoniak) wordt verminderd om de natuur in Natura 2000-gebiedente herstellen. (Natura 2000 is een Europees netwerk van beschermde natuurgebieden om planten en diersoorten die in Europa bedreigd zijn te beschermen.)
De provincie werkt daarin samen met gemeenten, ondernemers, omwonenden -u dus- en organisaties uit het gebied – o.a. de Stichting Tuin van Haarlem.
Uitgangspunt is te komen tot een goede balans tussen natuurdoelen en belangen van ondernemers, inwoners en recreanten. Er wordt gekeken hoe stikstof in de lucht en bodem te verminderen, zodat er in Zuid-Kennemerland weer meer huizen gebouwd kunnen en de economie meer ruimte krijgt. We zijn blij met deze plannen van de provincie. We kijken ernaar uit hierover mee te denken, een vinger aan de polst te houden en eraan mee te werken, ook namens u.
De gemeente Bloemendaal heeft de voornoemde zienswijze van Tuin van Haarlem goeddeels afgewezen. Daarom hebben we gemeend de volgende stap te moeten zetten, namelijk beroep aantekenen bij de Raad van State tegen het wijzigingsplan van de gemeente.
Dit omdat o.i. een 2e landhuis het landschap van het landgoed Elswoutshoek te zeer schaadt. We doen wat in onze statuten staat: Beschermen van het landschap, zo nodig door het voeren van juridische procedures tegen plannen die het landschap schade berokkenen.
Wij beseffen terdege dat dit vervelend is voor de bewoners maar menen dat de plannen zoals ze nu voorliggen afbreuk zullen doen aan het landgoed en willen hierover een onafhankelijk oordeel van de rechter. Indien de rechter ons beroep gegrond verklaard, willen wij uiteraard meedenken over wijzigingen die beter in het landschap passen. Zie ook ons eerdere nieuwsbericht https://tuinvanhaarlem.nl/nieuwbouw-elswoutshoek
College van B&W van gemeente Bloemendaal heeft op 2 november 2021 het wijzigingsplan Elswoutslaan 4 vastgesteld. Daarmee wordt het mogelijk een nieuwe woning te bouwen met een grondoppervlak van 176 m2 plus een serre van 50 m2. Dat kan met recht een landhuis worden genoemd, maar de gemeente noemt dat een “bijgebouw”, dat slechts ten dienste staat van de bestaande monumentale dienstwoningen.
Schets
Op bijgaande foto komt het huis aan deze kant naast de stal te staan die wordt afgebroken en elders op het landgoed herbouwd. Stichting Tuin van Haarlem heeft daar een zienswijze cq. bezwaar op ingediend, maar dat is afgewezen. Wij vinden dat zeer teleurstellend omdat het nieuwe gebouw, gezien vanaf de Elswoutslaan, volledig in het zicht komt te staan tegen de bosrand op het landgoed Elswoutshoek.
Dat doet ons inziens afbreuk aan het open en groene karakter van het landgoed. Bijzonder is het feit dat de gemeente in 2017 een vergunning heeft verleend voor het realiseren van een soortgelijk gebouw, maar dan als aanbouw in het midden achter de bestaande monumentale dienstwoningen. Daar maken de eigenaren van het landgoed echter geen gebruik van.
Die aanbouw zou aanzienlijk minder in het oog springen dan het nu voorgestelde plan. In het nieuwe plan wordt een geheel vrijstaande woning gebouwd, circa 10 m achter de dienstwoningen en ook nog wat meer naar het zuiden geschoven, waardoor het extra goed zichtbaar is vanaf de Elswoutslaan. Op bijgaand kaartje is het nieuwe bouwvlak links aangegeven, de bestaande dienstwoningen staan rechts aan de Elswoutslaan. We onderzoeken of het zin heeft om nog verdere juridische stappen te ondernemen.
De Tuin van Haarlem is gelegen deels in de overgang naar en in een strandvlakte. Kenmerkend voor het watersysteem is het opkwellende drangwater van de achtergelegen duinstrook.
De strandvlaktes waren hierdoor van nature nat en drassig en kenden een grote verscheidenheid aan biotopen met bijbehorende flora en fauna. Voor de ontginning van deze vlaktes voor landbouw en later bewoning zijn watergangen gegraven die dit drangwater afvoeren naar een centraal gelegen hoofdwaterloop. Ten westen van Haarlem vervult de Houtvaart deze functie.
Duinrellen
De gegraven watergangen voor de afvoer van drangwater worden duinrellen genoemd en worden gevoed met kwelwater van goede kwaliteit, want afkomstig uit de duinen. Een van de duinrellen waar je achteloos aan voorbij zou lopen, maar na het lezen van dit artikel niet meer, is de duinrel die stroomt langs de zuidoostzijde van het Duinvlietbos. Langs het Duinvlietspad bij de oostelijke toegang tot het bos is het jaarrond stromende water van de duinrel goed te zien.
Duinrellen worden gekoesterd vanwege de bijzondere ecologische kwaliteit die is verbonden aan een voortdurende toevoer van schoon kwelwater. Er is vrijwel altijd stroming en in de winter is er minder kans op bevriezing, zeker niet nabij de bron. Voor kikkers is dit ideaal om in de waterbodem te overwinteren en voor diverse vogels is de duinrel dan een toevluchtsoord.
Bij een bemonstering van de duinrel afgelopen jaar bleek er een trits van kenmerkende en ook zeldzame waterorganismen voor te komen. Zo leeft er een grote populatie van de weinig algemene pluimmug Micropsectra notescens, evenals de beschermde platte schijfhoren Anisus vorticulus. Ook de gewone beekloper Velia caprai komt er voor en de mooie watermijt Arrenurus inexploratus.
Herstelplan
Het afgelopen jaar heeft Buro Natuurlijke Zaken in opdracht van gemeente Haarlem een herstelplan opgesteld voor de duinrel. Doordat deze voor het grootste deel omzoomd wordt door bomen dringt er weinig licht door tot de duinrel en heeft zich in de loop der jaren een decimeters dikke laag van afgestorven bladeren en takken opgebouwd. Het herstelplan voorziet in het grotendeels verwijderen van dit bladmateriaal, waardoor de schone zandbodem op meer plekken in de rel tevoorschijn komt. Waar zand nodig is om het bodemprofiel niet te verdiepen kan dit gewonnen worden uit de oeverzone ter plaatse van de bron van het kwelwater, waardoor dit zeldzame milieu kan worden uitgebreid. Door het snoeien van begroeiing langs de duinrel komt meer licht beschikbaar voor waterplanten die horen bij dit milieu, zoals beekpunge, waarvan zich al een kleine groeiplek in de rel bevindt. De duinrel zal door het uitvoeren van dit achterstallig onderhoud minder voedselrijk worden en juist rijker aan beekvegetatie is de verwachting, wat gunstig is voor de vestiging van kritische en kenmerkende soorten.
Eén systeem
Duinrellen zijn onlosmakelijk verbonden aan de geologie en het watersysteem in de binnenduinrand, vandaar dat de Tuin van Haarlem er voor pleit de watergang op te nemen in de inrichtingsplannen voor het zuidelijk deel van het tuinbouwgebied, wat is bestemd als Natuurnetwerk Nederland.
Onder leiding van boswachter Rien de Vries van Staatsbosbeheer hebben 20 personen (14 vrienden en 6 leden van Tuin van Haarlem) bij ideale omstandigheden onderhoud gepleegd op verschillende plaatsen in Duinvliet. Na ontvangst met koffie in het Poortgebouw van Elswout, is op het veld langs de Marcelisvaart het reeds gemaaide gras langs de sloot op een lange rij geharkt zodat het eenvoudig mechanisch kan worden verwijderd.
Midden in het bos zijn rondom een lagergelegen deel richels gelegd van aanwezige takken om daarmee vernieling van natuur door veelvuldig crossfietsen tegen te gaan. Waarna tijd voor, verzorgd door Rien, koffie met appeltaart!
De toegangspoorten bij Oosterduin en Koepad zijn gereinigd. Tot slot, door drassige slootkanten en de steile begroeide randen misschien wel de lastigste klus, is langs de Duinrel achter de Auris Professor van Gilseschool de begroeiing gesnoeid en houtafval opgeruimd. Door de hoge opkomst – dank aan alle deelnemers! – konden de klussen goed worden aangepakt en kijken we terug op een geslaagde middag. We hopen volgend jaar zeker zoveel deelnemers te mogen begroeten.
Vlakbij het Wapen van Kennemerland start het koeienpaadje. Het is het wandelpad vanuit het Ramplaankwartier richting Elswout. Bij mooi weer ontstaat hier een gordiaanse knop. Verkeer naar het kinderdagverblijf, fiets- en wandelverkeer naar het koeienpaadje, bezoekers van het Wapen van Kennemerland, alles komt hier bij elkaar. Dit is een situatie die niet verkeersveilig is, want de verkeersstromen zijn niet gescheiden. Een bestelwagen die lost, een moeder met spelende kinderen, de wielrenner die langs komt en de natuurliefhebber die dromerig kijkt naar de koeien in het weiland. Dat het nog niet tot ernstige ongelukken heeft geleid, is een wonder. Samen met de gemeente Haarlem en andere belanghebbenden willen we ons sterk maken voor een mooie toegang tot het koeienpaadje. Zorg dat wandelaars en fietsers geen last hebben van het andere verkeer en laten we van het weiland naast het Wapen weer een biologisch weiland maken met in de zomer koeien en daarboven de zwaluwen die de insecten oppikken. Hiervoor maken we ons sterk.
In september j.l. zijn de resultaten bekend gemaakt van een enquête die de provincie gehouden heeft onder bewoners en ondernemers van Zuid-Kennemerland over de natuurbeleving. De respons van deze enquête was redelijk hoog, zo ongeveer 3700 mensen hebben gereageerd, waaronder ruim 1100 bewoners van de gemeente Haarlem. De kwaliteit van de natuur scoort redelijk goed in Zuid-Kennemerland. Een belangrijke conclusie is dat natuurgebieden meer met elkaar verbonden moeten worden en dat er een meerderheid is voor uitbreiding van de natuur, o.a. in voormalige tuinbouwgebieden. Naast de verbreding en uitbreiding van natuur is er vooral behoefte aan meer recreatiemogelijkheden en meer wateropslag in verband met het klimaat. Toename van biodiversiteit, rust en de behoefte aan meer wandelpaden scoren ook redelijk goed. Het westelijk tuinbouwgebied is bij uitstek een plek waar in de toekomst meer wandelpaden kunnen komen, vlakbij de stad, even weg uit de hectiek waar het rustig toeven is in een open landschap met oog voor de biodiversiteit.
Even kijken hoe de orchideeën erbij staan, broedt de ooievaar al en wat is dat uitzicht toch mooi, kijkend vanaf Elswout met uitzicht op de torens van de Sint Bavo, waar is dat in Haarlem nog te zien.
En wie weet, komt onze nationale vogel, de grutto, straks ook eens kijken wat hier te halen valt. Voor een uitgebreidere samenvatting, zie bijgaande link
Het beplantingsplan van de Vlaamse weg is aangepast voor de zichtlijn van Elswout naar de Sint Bavokerk. Een groot aantal bomen aan de Vlaamse weg is eind oktober gekapt ter voorbereiding van de herinrichting van de weg. Toen het herinrichtingsplan voor de Vlaamse weg ter visie werd gelegd, heeft Stichting Tuin van Haarlem bij de gemeente aandacht gevraagd voor behoud van de zichtlijn van Elswout naar de Sint Bavokerk in het centrum van Haarlem.
Die zichtlijn is al leidend geweest bij het ontwerp van het Ramplaankwartier en daarom is de zuidgrens, de Leendert Meeszstraat, zo aangelegd dat de Sint Bavokerk zichtbaar is vanaf het Kerkelaantje in Elswout.
Daarom zijn we blij dat in het definitieve beplantingsplan rekening is gehouden met die zichtlijn door een paar bomen wat te verschuiven en enkele wat lagere bomen te plaatsen. Een enkele bestaande boom die nog gezond is blijft nog in de zichtlijn staan, maar zal aan einde van zijn levensduur niet meer terugkomen zodat de zichtlijn dan helemaal vrij komt. Nu is die zichtlijn alleen vastgelegd en beschermd in het bestemmingsplan Binnenduinrand dat geldt voor het Westelijk Tuinbouwgebied. Als straks de Omgevingswet is ingevoerd, zullen alle bestemmingsplannen van Haarlem door één Omgevingsplan worden vervangen. Tuin van Haarlem zal er voor pleiten om daarin regels op te nemen die de hele zichtlijn vanaf Elswout tot aan de Sint Bavokerk zullen beschermen.
Tuin van Haarlem is een deelnemer in het Groen Platform waarin samengewerkt wordt om Haarlem groener te maken. In dit manifest, gemaakt voor college, politieke partijen, raad en de betrokken ambtenaren, staan verbeterpunten en adviezen.
Het ooievaarsnest, mede door onze stichting geplaatst, is nu ca 1,5 jaar oud. Het ooievaarspaar dat vorig jaar het nest alleen maar kwam verkennen, kwam dit jaar terug om daadwerkelijk te nestelen. ( Een van de twee is herkenbaar aan het registratienummer op de ring). Veel mensen hebben gekeken terwijl ze druk bezig waren met voedsel zoeken, in de weilanden naast en op Elswout. In april en mei waren er kennelijk eieren want toen hebben beide ooievaars wekenlang om de beurt op het nest de eieren warm gehouden. Dat heeft helaas geen jonge ooievaar(s) opgeleverd.
Overigens is dat volgens kenners dit jaar bij veel meer ooievaarsparen het geval geweest als gevolg van een erg koud en nat voorjaar. Nu zien we ze nog wel een aantal keren, meestal alleen, op of in de buurt van het nest maar de verwachting is dat ze binnenkort zullen afreizen. Veel wandelaars en fietsers volgden de verrichtingen van de ooievaars op en om het nest met veel belangstelling. Dat leidde tot veel geanimeerde gesprekken.
Nu maar hopen dat ze zich volgend jaar weer melden voor een nieuwe poging. Wij zullen ervoor zorgen dat het nest er weer klaar voor is.
Het weiland, gelegen naast het Wapen van Kennemerland aan het koeienpaadje, is al jarenlang een onderwerp van discussie onder de bewoners van Haarlem. Al enkele jaren staan er geen koeien meer en is de afrastering van het weiland in een slechte staat. Tot verbazing van enkele omwonenden is op het weiland een soort compost opgebracht met allerlei stukjes plastic en puin erin. Navraag bij de pachter leert ons dat hij opdracht heeft gegeven om schone compost aan te brengen en ook niet zijn bedoeling is dat er plastic in zit.
Met toestemming van de pachter is snel actie ondernomen. In samenwerking met de Tuin van Haarlem zijn een aantal vrijwilligers direct begonnen met het oprapen van dit plastic afval.
Voordat je het weet is het onder het snelgroeiende gras niet meer te vinden. De gemeente Haarlem is al enkele jaren bezig om van dit weiland een biologisch beheerd weiland te maken en met natuurvriendelijke oevers langs de sloten voor natuurontwikkeling.
De Tuin van Haarlem roept de Gemeente Haarlem op tot actie: zorg dat de koeien terugkomen, zorg voor goede afrastering, zorg voor meer natuurontwikkeling in het gebied, zodat alle Haarlemmers nog meer kunnen genieten van dit mooie Westelijk Tuinbouwgebied.
Zaterdagmiddag 5 juni wisten we niet wat we zagen. De bruin-witte koeien, die op de weiland naast de Elswoutslaan grazen, hadden zin in een ander hapje. Samen waren ze naar de Duinlustweg gewandeld en stonden van het gras langs de Brouwersvaart te smullen. Omstanders en de inmiddels aanwezige politie, probeerden ze met succes bij elkaar te houden totdat de opgetrommelde boer verscheen. Met een emmer lekkers werden ze gelokt en in galop weer terug naar huis geleid. Hoe de ontsnapping heeft kunnen gebeuren is nog niet bekend, maar vanochtend zag ik de hele kudde weer bij het hek naast de tennisbaan staan. Waarschijnlijk weer zin in een uitstapje?
Wat een heerlijk gras bij de burenOversteken, vooruit dan maar.
Een nest met broedende ooievaars er in en koeien er om heen
Even leek het erop dat de rood-bonte koeien van Elswout het dit jaar te koud vonden om in de wei te lopen! We kunnen ons dit voorstellen want aangenaam is het deze lente niet. Maar eindelijk, daar waren ze dan toch! Verzameld rond het ooievaarsnest. Volgens onze waarnemingen vinden de ooievaars het geen bedreiging. Ze blijven rustig op het nest zitten broeden. Ook kijken wij met spanning uit naar de komst van de ooievaarskuikens. Volgens onze berekeningen kan dat niet lang meer duren. Maar misschien is dat wensdenken.
Als het zover is zullen wij jullie onmiddellijk op de hoogte stellen. En zullen wij bij de boomstam tegenover de poort van Duinvliet beschuit met muisjes uitdelen. Spannende ontwikkelingen!
dat al veel vrienden een extra gift hebben gegeven om een start te maken met de aankoop van grond. Geweldig en dank daarvoor. Intussen zijn we druk bezig om onze statuten zo te wijzigen dat we dit op een verantwoorde manier kunnen doen. Het is een proces dat echter langer duurt dan we aanvankelijk dachten. Het moet natuurlijk ook juridisch kloppen. Dat is een grote verandering die ook gedragen moet zijn door het hele bestuur. En wie weet, kunnen we over niet al te lange tijd al grond in bezit krijgen. Intussen bouwen we al een startkapitaal op.
Het artikel in het Haarlems Dagblad van zaterdag 19 december vertelt over de stichting en haar werkwijze. Alleen op een zeer negatieve en onjuiste manier. Het bestuur distantieert zich hiervan. We bespioneren niemand en zijn zeker niet de lange arm van de gemeentelijke handhaving. We vinden dit beledigend en het is ook niet conform de waarheid.
We willen het Westelijk Tuinbouwgebied maken tot de mooiste tuin van Haarlem, waar natuur, water en historie samenkomen. Omdat te bereiken zijn we in gesprek met overheden, ondernemers en met inwoners van de gemeente Haarlem en Bloemendaal om het bestemmingsplan Binnenduinrand te respecteren. En natuurlijk om ons ideaal te verwezenlijken. Een groen en open Westelijk Tuinbouwgebied.
Laat het duidelijk zijn, we staan open voor elk gesprek, we hoeven het niet altijd met elkaar eens te zijn, maar termen als “Grüne polizei”, kunnen niet. Zeker, er is altijd discussie, wat is mooie natuur en wat is de beste inrichting. En deze discussie moeten we vooral blijven voeren.
We kunnen nu niet op alle feiten ingaan. We zijn niet betrokken geweest bij de afbraak van een paardenstal. We laten zeker geen drones vliegen. Maar dit brengt ons helaas geen stap verder naar een prachtig mooie Tuin van Haarlem. We moeten, en gaan door met wat we doen: Ons inzetten met alle onze vrienden om dit prachtige gebied prachtig te houden.
‘Wil jij op de hoogte blijven van wat er in de Tuin van Haarlem gebeurt, meld je dan voor de nieuwsbrief. Want je ziet pas het verschil als er geen koeien meer zijn bij Elswout, geen vergezichten meer vanuit Duinvliet en Haarlem volledig volgebouwd is.
Voor elke burger die vraagt wat we doen? “We zijn natuur en Haarlem aan het redden”
“Maak het verschil en abonneer je op onze nieuwsbrief”
De mooiste plek van Haarlem, laten we er trots op zijn
We zijn druk bezig met plannen om als stichting grond aan te gaan kopen in het gebied. Dat gaat waarschijnlijk in de vorm van een Coöperatie, waarin deelnemers mede-eigenaar worden van een stukje grond van het Westelijk Tuinbouwgebied. We zijn dit aan het onderzoeken, maar steun je dit initiatief, geef dan vast een bijdrage voor de eerste stap. Hoe meer eigenaren, hoe sterker we staan!
Lekker buiten aan de slag en meteen een bijdrage leveren aan jouw groene omgeving? Dat kan, we gaan weer aan de slag in Duinvliet, zodat dit mooie stukje natuur niet verloren gaat. Groene vingers of niet. Maakt allemaal niet uit. Doe mee op deze kleinschalige, ontspannende, gezellige en gezonde natuurwerkdag!
Draag je steentje bij aan de Tuin van Haarlem
Duinvliet is een klein stukje groen, vol met stinzenplanten die er elk voorjaar voor zorgen het verandert in een geurend sprookjesbos. We moeten de natuur daar wel een beetje bij helpen, door o.a. het verwijderen van begroeiing en het afbakenen van paden. We gaan dat samen doen met Staatsbosbeheer op zaterdag 10 oktober. Het begint om 10:00 uur en eindigt rond 14:30. Voor de lunch wordt gezorgd en het benodigde gereedschap lenen we van Staatsbosbeheer. Verzamelen doen we bij de ingang van Elswout. Laat even weten of je erbij bent en meld dat via de e-mail naar info@tuinvanhaarlem.nl
Het Westelijk Tuinbouwgebied, de tuin van Haarlem, is weer een stukje mooier geworden.
Het is weer goed fietsen en wandelen op het koeienpaadje bij Elswout. Heerlijk genieten, dwars door de weilanden. Weilanden die toch wat extra bescherming nodig hebben. Daarom is er nu een hek geplaatst, zodat de biodiversiteit beschermd wordt en zorgt dat de sloot beschermd is tegen al te enthousiaste honden. Dit hek is trouwens heel snel onzichtbaar door riet en gras.
Hek bij koeienpaadje Elswout
We doen het niet alleen, ook het Wapen van Kennemerland helpt mee, zodat de weilanden een rustige plek voor de koeien, vogels, hazen en alle ander natuur blijven.
