Ligging en betekenis van het Westelijk Tuinbouwgebied, de ‘Tuin van Haarlem’

Ten westen van Haarlem ligt een gebied van ongeveer 90 hectare groot. Een gebied waar al meer dan vierhonderd jaar bollen, bloemen of groenten worden gekweekt.

Dit gebied staat bekend als het Westelijk Tuinbouwgebied. Het is de laatst overgebleven – grotendeels open – ruimte tussen de stad Haarlem en de landgoederen aan de Binnenduinrand.

Het gebied is aan de noordzijde begrensd door de bebouwing langs de Zijlweg. Aan de oostzijde is dat door de Westelijke Randweg en aan de zuidzijde ligt de Duinvlietsweg. Ten westen is de grens gevormd door de Elswoutslaan, het Ramplaankwartier en de Korte Zijlweg.

Tuin van Haarlem

Het Westelijk Tuinbouwgebied heet ook wel de ‘Tuin van Haarlem’. Het is een ’tuin’ die het waard is behouden te blijven.
Als blijvend cultuurhistorisch monument, als buffer tussen natuur en stad en als de tuin waar Haarlemmers en passanten de hectiek van de stad achter zich kunnen laten. Het gebied maakt onderdeel uit van de Binnenduinrand en is als onderdeel van de Binnenduinrand opgenomen in de NNN, het Natuurnetwerk Nederland, de vroegere ‘Ecologische Hoofdstructuur’.

Natuur Netwerk Nederland

De term ‘Ecologische Hoofdstructuur’ is in 1990 geïntroduceerd door het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit in haar Natuurbeleidsplan. In 2013 werd dit Natuurnetwerk Nederland., NNN, een netwerk van gebieden in Nederland waar de natuur prioriteit heeft. Het netwerk helpt voorkomen dat planten en dieren in geïsoleerde gebieden uitsterven. Tevens voorkomt het dat de natuurgebieden hun natuurwaarden verliezen. De NNN kan worden gezien als de ruggengraat van de Nederlandse natuur. De einddatum voor het hele programma stond op 2018, maar is door het kabinet Rutte verschoven naar 2021 en sterk versoberd.

Vroeger was de ’tuin van Haarlem’ een gebied dat bestond uit afgezande oude duinen (afgegraven strandwallen) en met zand overstoven veen- en kleigebieden. Naast weiland lag hier ook bouwland. Dat werd later tot bollengrond ingericht. Nog later werden er kassen gebouwd. De openheid en het uitzicht op de binnenduinrand en de stad werden hierdoor beperkt.

Economie

De economische perspectieven van het Westelijk Tuinbouwgebied gebied zijn matig. Het gebied heeft grondgebonden tuinbouw, kastuinbouw en bloementeelt. Er ontstaan ook rand-stedelijke ontwikkelingen, zoals een tennishal en opslagloodsen. De bloembollenteelt is in de loop der tijd verplaatst naar andere delen van Noord-Holland.

Landschapsbeheerplan

De gemeente Haarlem heeft in 2002 het ‘Landschapsbeheerplan’^[pdf] vastgesteld. Daarin is een aantal voorwaarden opgenomen:

• meer natuurlijke ontwikkelingen
• meer uitzicht op stad en binnenduinrand
• milieuvriendelijker teelten
• de weilanden moeten uitgebreid en meer natuurlijk beheerd worden.

De doelstellingen van het ‘Landschapsbeheerplan’ zijn opgenomen in het Bestemmingsplan Binnenduinrand van 2007. Het meest recente Bestemmingsplan dateert van 2017 en bouwt voort op het plan uit 2007.